سرمقاله جمهوری اسلامی/ راهبرد مهم برای قوه قضائیه
جمهوری اسلامی/ « راهبرد مهم برای قوه قضائیه » عنوان سرمقاله روزنامه جمهوری اسلامی است که میتوانید آن را در ادامه بخوانید:
بسمالله الرحمن الرحیم
از پیامبر گرامی اسلام که پیامبر رحمت است نقل شده که فرمود: «ادْرَووا الحُدودَ عنِ المسلِمینَ ما اسْتَطَعْتُم، فانْ وَجَدتُم للمسلِمِ مَخْرَجا فَخَلّوا سبیلَهُ؛ فانَّ الامامَ لَانْ یُخْطِئَ فی العَفوِ خَیرٌ مِن انْ یُخْطئَ فی العُقوبَهِ. تا جایی که میتوانید حدود و مجازاتها را از مسلمانان دور کنید. اگر برای مسلمان [گناهکار] محمل و مفرّی یافتید او را آزاد کنید؛ زیرا اگر حاکم در بخشودن خطا کند بهتر است که در کیفر دادن گرفتار خطا شود».
برای قوه قضائیه در یک نظام اسلامی، ضروریترین دستورالعمل همین حدیث پیامبر خداست. براساس آنچه پیامبر رحمت در این حدیث فرموده، قاضی به نمایندگی از حاکم اسلامی موظف است تمام راههای ممکن را برای پیدا کردن بهانهای که به او امکان آزاد نمودن متهمان و خودداری از به بند کشیدن آنان را بدهد جستجو کند و تمام راههای به حبس کشاندن آنان را سد نماید. این نوع برخورد علاوه بر فوایدی که برای آحاد مردم دارد و از پیدایش مفاسد متعدد اجتماعی ناشی از زندانی شدنها جلوگیری میکند، اسلام را نیز آنگونه که هست به مردم معرفی مینماید.
وقتی پدر یک خانواده به زندان میافتد، فرزندان و همسر او دچار مشکلات روحی و مادی میشوند. وقتی یک دانشجو به زندان فرستاده میشود، آینده زندگی او با اختلال مواجه میشود. به زندان افتادن یک کارمند، به آینده شغلی او لطمه میزند. منظور این نیست که بطور کلی بساط زندان برچیده شود بلکه هدف اینست که تلاش دستگاه قضائی بر این متمرکز شود که متهمان و یا حتی مجرمان حتیالامکان از راههای دیگر تنبیه شوند و صدور حکم بازداشت و زندانی شدن به حداقل برسد. قطعاً در مواردی چارهای غیر از زندانی شدن افراد وجود ندارد. چنین مواردی از قاعده مورد نظر حدیث پیامبر خدا خارج هستند و منظور اینست که غلبه با بازداشت کردن و صدور حکم زندانی شدن نباشد و تا آنجا که ممکن است پروندهها به شکلهای دیگری مختومه شوند.
اینکه گفته شود احکام قضائی اگر شدید نباشند، بازدارندگی نخواهند داشت، در مورد جرائم خاص درست است ولی بسیاری از مجرمین را میتوان با رافت و نشان دادن عطوفت و رحمت به راه صحیح هدایت کرد و از ارتکاب مجدد جرم پشیمان نمود. فلسفه این اصل بسیار مهم که فرمودهاند «هَلِ الدّینُ اِلاَّ الْحُبٌّ، آیا دین چیزی غیر از محبت و رحمت و عطوفت است؟» همین است.
اگر بخواهیم منصفانه نظر بدهیم، بسیاری از قضات کنونی به حدیث نورانی پیامبر خدا که در آغاز این مقاله نقل کردهایم عمل میکنند و تلاششان بر این متمرکز است که متهمان را از مجازات معاف کنند و راه عطوفت و رحمت را برای متنبه شدن آنان برگزینند. در مواردی نیز وضعیت کاملاً برعکس است و احکام غیرعادی و خشنی صادر میشوند که خارج از چارچوب راهبرد مورد نظر حدیث نبوی هستند. آنچه رئیس قوه قضائیه در جلسه هماندیشی با اصحاب رسانه در هفته گذشته مورد تاکید قرار داد میتواند به این موضوع نیز معطوف باشد. این جمله آقای محسنی اژهای که گفت: «قطعاً به قوه قضائیه نقد وارد است و ما در این زمینه تعارف نداریم. ما ادعا نداریم که در تراز نظام در همه بخشها ارتقا پیدا کردهایم، لذا خود را محتاج نقد و رفع نواقص میدانیم» برای قوه قضائیه یک راهبرد مهم است که باید همواره مورد نظر تمام قضات باشد. اگر به این راهبرد عمل شود قطعاً میتوان برای قوه قضائیه آیندهای روشن انتظار داشت.